Co to jest zdolność kredytowa i co na nią wpływa?

Zdolność kredytowa, będąca elementem ogólnej oceny kredytowej, to nic innego, jak ocena możliwości spłaty danego zobowiązania wraz z należnymi kosztami, zgodnie z przyjętymi warunkami kredytowania.

W wyniku badania zdolności kredytowej bank (lub każda inna instytucja finansowa udzielająca kredytów i pożyczek) ocenia możliwość spłaty zobowiązania z tytułu zaciągniętego zobowiązania przez konsumenta.

Głównym celem oceny zdolności kredytowej jest zminimalizowanie wystąpienia ryzyka wystąpienia niewypłacalności kredytobiorcy, a tym samym powstaniem niebezpieczeństwa nie spłacenia przez niego zaciągniętego zobowiązania.

Obowiązek zbadania zdolności kredytowej wynika z:

• zasady odpowiedzialnego kredytowania i pożyczania środków pieniężnych, zawartej między innymi w motywach dyrektywy 2008/48/WE ¹. Zgodnie z nią, państwa członkowskie UE, powinny podjąć odpowiednie działania w celu promowania odpowiedzialnych praktyk na wszystkich etapach kredytowych stosunków umownych (motyw 26 dyrektywy 2008/48/WE).
• Ustawy o kredycie konsumenckim zgodnie z artykułem 9 ustęp 1-3 z uwzględnieniem artykułu 70 ustawy - Prawo bankowe oraz z innymi regulacjami obowiązującymi te podmioty.

Analiza możliwości spłaty przez konsumenta zobowiązania jest dokonywana przez bank na podstawie:

• zebranych przez niego informacji uzyskanych od konsumenta lub
• dokonywana jest na podstawie informacji zawartych w bazie danych: banku lub pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.

Ubiegając się o kredyt, jesteśmy zatem zobowiązani do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji, które są niezbędne do dokonania oceny zdolności kredytowej.

W przypadku odmowy udzielenia kredytu na podstawie informacji zawartych w bazie danych (lub zbiorze danych kredytodawcy), to na banku ciąży obowiązek przekazania konsumentowi bezpłatnej informacji o wynikach tego sprawdzenia oraz wskazania baz danych, w których tego sprawdzenia dokonano.

Ocena zdolności kredytowej na podstawie Ustawy o kredycie konsumenckim

Ma ona charakter oceny indywidualnej, ponieważ dotyczy możliwości spłaty kredytu przez konkretnego konsumenta. Artykuł 9 ustęp 2 tejże ustawy określa źródła, w oparciu o które kredytodawca powinien dokonywać oceny zdolności kredytowej konsumenta.

Przepis wymienia informacje uzyskane od konsumenta lub informacje z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.

W Polsce największymi bazami danych, które dysponują historią kredytową konsumentów, jest BIK (Biuro Informacji Kredytowej) oraz System Bankowy Rejestr.

Dokonując ocenę zdolności kredytowej banki biorą pod uwagę informacje dotyczące m.in.: uzyskiwanych zarobków i ich źródłach, liczby osób pozostających na utrzymaniu kredytobiorcy, jego sytuacji majątkowej, łącznie ze spłacanymi innymi zobowiązaniami.

W procesie badania zdolności kredytowej istotną rolę odgrywają załączniki do wniosku kredytowego, w których znajdują się m.in. zaświadczenia lub oświadczenia o wysokości miesięcznych dochodów oraz o stanie rodzinnym.

Ocenę zdolności kredytowej bank może dokonać również na podstawie informacji zgromadzonych w wewnętrznym zbiorze danych (często stosowane w przypadku ubiegania się o limit w koncie). Są to zazwyczaj informacje pochodzące z poprzednio zawieranych umów kredytowych z bankiem oraz informacje uzyskane z baz danych i wprowadzone do zbioru danych kredytodawcy.

Obowiązek prawidłowego wypełnienia wniosku (zgodnie ze stanem faktycznym) ciąży na konsumencie i prawidłowo wypełniony jest podstawą do rozpoczęcia przez bank procedury jego weryfikacji.

¹ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ALL/?uri=CELEX%3A32008L0048.
² Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011 nr 126, poz. 715 ze zm.) https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20111260715.