Kredyty i pożyczki. Pytania odpowiedzi

Wybrane pojęcia kredytowe, z którymi możesz się spotkać szukając kredyt lub pożyczkę w ofercie banków.

BIK – Biuro Informacji Kredytowej

BIK – Biuro Informacji Kredytowej S.A. (BIK) powołane zostało w 1997 r. przez banki i Związek Banków Polskich. Przechowuje informacje:

• o złożonych wnioskach kredytowych oraz
• aktualnych bądź spłaconych kredytach, uwzględniając jednocześnie terminowości ich spłaty.

W BIK znajduj się zarówno pozytywne informacje o kredytobiorcy, jeżeli regularnie i terminowo spłaca (lub spłacił) swoje zobowiązania, ale i informacje negatywne, związane z zaległościami i opóźnieniami.

Informacje zgromadzone w BIK wpływają na ogólną ocenę kredytową (obok wiarygodności kredytowej wpływa na nią również zdolność kredytowa) i przyznanie kredytu. Z tzw. dobrym BIK-iem, przyznanie kredytu może być łatwiejsze i szybsze.

Informacja kredytowa obejmuje m.in. kredyty i pożyczki gotówkowe, kredyty hipoteczne (mieszkaniowe), kredyty ratalne, przyznane limity kredytów odnawialnych: w kartach kredytowych i kontach ROR.

BIK – historia kredytowa

Historia kredytowa w BIK jest zbiorem informacji o kredytobiorcy, o tym jak regulował w przeszłości swoje różne zobowiązania. Informacje przekazywane przez instytucje finansowe do Biura Informacji Kredytowej dotyczą:

• kredytów i pożyczek,
• kredytów ratalnych,
• kart kredytowych i debetowych,
• kredytów odnawialnych w ROR (Rachunek Oszczędnościowo-Rozliczeniowy),
• poręczonych kredytów.

Całkowita kwota do zapłaty

Całkowita kwota do zapłaty w przypadku kredytów i pożyczek stanowi sumę całkowitej kwoty kredytu oraz całkowitego kosztu kredytu. Ustawa o kredycie konsumenckim jasno wskazuje, że instytucje udzielające kredytów i pożyczek mają obowiązek jej wyliczenia.

Całkowita kwota kredytu

Całkowita kwota kredytu jest kwotą netto kredytu, czyli kwotą, którą faktycznie otrzymujemy do ręki. Zgodnie z Ustawą o kredycie konsumenckim, jest to suma wszystkich środków pieniężnych, które bank udostępnia kredytobiorcy na podstawie umowy kredytowej i jest wyliczana zgodnie z zasadami określonymi w tejże Ustawie.

Całkowity koszt kredytu

Do całkowitego kosztu kredytu wliczane są wszystkie koszty związane z kredytem. Jest to suma kosztów, które należy zapłacić bankowi w związku z zawartą umową.

1. Do wyliczenia kosztu odsetek przyjmuje się, że oprocentowanie kredytu będzie takie same przez cały okres spłaty kredytu, nawet, jeżeli jest to oprocentowanie zmienne.

2. W wyliczeniach nie są uwzględniane późniejsze zmiany wpływające na jego koszt, np. nadpłaty rat kredytowych, wcześniejsza spłata całości, zaprzestanie spłaty zobowiązania.

3. Przyjmowane są pewne założenia, co do czasu wypłaty, spłaty kredytu oraz płatności raty.

Rzeczywisty całkowity koszt kredytu na koniec spłaty kredytu może się zatem różnić od tego, jaki został wyliczony na dzień zawarcia umowy kredytowej.

Harmonogram spłat kredytu

Jest to nic innego, jak plan spłaty kredytu. Zawiera:

• terminy oraz kwoty rat kredytowych,
• wysokości rat kapitałowych i odsetkowych,
• wysokość kredytu pozostającego do spłaty.

Karencja. Odroczenie spłaty kredytu

Zawieszenie na jakiś czas spłaty całej raty (części kapitałowej i odsetkowej) lub części (tylko raty kapitałowej) nazywa się karencją w spłacie kredytu. Oznacza to, że w okresie obowiązującej karencji spłacane są np. wyłącznie odsetki lub spłata kredytu jest zawieszona na czas jej trwania.

Po zakończeniu karencji kredytobiorca wraca do regularnej spłaty kredytu.

Czas obowiązującej karencja w spłacie raty zależy od banku i może potrwać zarówno 1 miesiąc, jak i 3 miesiące lub nawet dłużej. Rata z okresu karencji rozkładana jest na pozostały okres kredytowania, co wymaga ponownego przeliczenia kredytu i ustalenia nowego harmonogramu spłat.

Karta kredytowa – data wystawienia wyciągu

Data wystawienia (wygenerowania) wyciągu jest datą zamknięcia okresu rozliczeniowego.

Okres rozliczeniowy wynosi 30 dni, za który rozliczane są wszystkie transakcje dokonane kartą kredytową. Datę zakończenia można najczęściej wybrać podczas wypełniania wniosku o wydanie karty kredytowej. Na podstawie operacji przeprowadzonych w danym okresie rozliczeniowym, bank przygotowuje wyciąg. Od tego dnia masz (zależnie od banku) jeszcze ok. 21-26 dni (okres bezodsetkowy) na spłatę zadłużenia limitu w karcie kredytowej.

Karta kredytowa – dzień rozliczenia wyciągu

Dzień rozliczenia wyciągu karty kredytowej – dzień rozliczenia wyciągu, który zostaje ustalany najczęściej samodzielnie przez posiadacza karty.

Karta kredytowa – dzień wymagalnej spłaty

Dzień wymagalnej spłaty karty kredytowej jest dniem, w którym mija termin bezodsetkowej spłaty zadłużenia na karcie kredytowej. Kwota minimalnej spłaty to np. 5% kwoty, która została wygenerowana na wyciągu.

Karta kredytowa – kwota do natychmiastowej spłaty

Jeżeli występuje kwota do natychmiastowej spłaty,to wówczas minimalna kwota spłaty powinno zostać o nią powiększona.

W pierwszej kolejności zostaje spłacona kwota do spłaty natychmiastowej, a w drugiej kwota minimalna.

Należy zatem pamiętać, aby pokryć obydwie kwoty, w przeciwnym przypadku zostanie naliczona opłata nieterminową spłatę.

Na kwotę do natychmiastowej spłaty składają się:

• nieskapitalizowane odsetki- kapitalizacja których to spowodowałaby przekroczenie limitu karty,
• kwota, o którą został przekroczony limit kredytowy,
• zaległy kapitał (zarówno gotówkowy, jak i bezgotówkowy) – są to niespłacone w terminie minimalne kwoty spłat.

Karta kredytowa – minimalna kwota do spłaty

Minimalna kwota spłaty zadłużenia na karcie kredytowej jest częścią zadłużenia, jaką użytkownik karty powinien spłacić w terminie określonym na miesięcznym wyciągu.

Karta kredytowa – okres bezodsetkowy

Okres bezodsetkowy karty kredytowej (ang. grace period) jest okresem, w ciągu którego mamy czas na bezodsetkową spłatę kredytu. Dotyczy on jednak wyłącznie transakcji bezgotówkowych.

W sytuacji, kiedy nie będzie spłaty zadłużenia, zostaną naliczone odsetki za okres od dnia dokonania transakcji do dnia spłaty.

Okres bezodsetkowy zostaje ustalany przez bank i z reguły zawiera się w zakresie 50-60 dni.

Odsetki od całkowitego zadłużenia zazwyczaj naliczane są:

• od całości kwoty, która liczona jest od daty dokonanej transakcji do dnia spłaty częściowego zobowiązania, oraz
• od pozostałej kwoty do spłaty zamykającej się w okresie od dnia częściowej spłaty do momentu uregulowania zobowiązania w całości.

Konsument

Konsument jest osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Brak jest bezpośredniego związku pomiędzy dokonaną czynnością prawną a działalnością gospodarczą lub zawodową osoby fizycznej.

Definicję konsumenta zawiera regulacja art. 221 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

O tym, czy dana osoba jest konsumentem decyduje to, z jakimi podmiotami wchodzi w relacje i jaki mają one charakter.

Kredytodawca

Kredytodawcą nie musi być wyłącznie bank (komercyjny lub spółdzielczy), ale również i inne instytucje finansowe, a nawet i osoby fizyczne.

W rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, kredytodawca to przedsiębiorca, który w zakresie swojej działalności gospodarczej lub zawodowej, udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu.

Kredyt konsumencki

Kredyt konsumencki to zarówno kredyt, jak i pożyczka, udzielone osobie fizycznej – konsumentowi – na kwotę nie przekraczającą 255 550 zł (lub równowartość kwoty w walucie innej niż PLN), niezabezpieczony na hipotece, z przeznaczeniem na dowolny cel.

Definicja kredytu konsumenckiego została zawarta w Ustawie o kredycie konsumenckim.

Każdy taki kredyt przyznaje konsumentowi szczególną ochronę prawną. To m.in. prawo do:

• otrzymania formularza informacyjnego o kredycie konsumenckim,
• odstąpienia od umowy (do której musi być dołączony formularz odstąpienia),
• otrzymania projektu umowy,
• wyjaśnień w przypadku odmowy udzielenia kredytu z powodu negatywnej weryfikacji w bazach danych.

Bank i instytucje pożyczkowe udzielające kredytów konsumenckich są zobowiązane do zamieszczenia w umowie kredytowej znacznie większej liczby informacji, niż w przypadku innych umów.

Kredyt odnawialny a odnowienie limitu

Kredyt przyznawany z limitem do wykorzystania. Każdy wpływ dokonany na konto powoduje częściową lub całkowitą spłatę kredytu. Dzięki temu, przyznany limit może być wykorzystywany wielokrotnie (dlatego jest to kredyt odnawialny).

Od niewykorzystanych środków kredytowych nie są pobierane opłaty. Odsetki kredytowe są naliczane za wykorzystane środki.

Kredyt odnawialny a odsetki

Odsetki w kredycie odnawialnym są naliczane tylko od wykorzystanej kwoty kredytu za każdy dzień, według oprocentowania, które obowiązuje w czasie trwania umowy.

Odsetki pobierane są w okresach miesięcznych, licząc od dnia wypłaty kredytu.

Kredyt samochodowy – zabezpieczenie

Każdy kredyt samochodowy jest zabezpieczony. Wymaganym zabezpieczeniem jest:

• Przewłaszczenie na zabezpieczenie – bank jest współwłaścicielem finansowanej nieruchomości do czasu, aż kredyt nie zostanie spłacony w całości. W dowodzie rejestracyjnym pojazdu bank widnieje obok kredytobiorcy, jako jego współwłaściciel.
• Przewłaszczenie warunkowe – jedynym właścicielem pojazdu jest kredytobiorca i bank nie figuruje w dowodzie rejestracyjnym jako współwłaściciel. Jednak w przypadku braku regularnej spłaty zobowiązania, własność pojazdu może przejść w 100% na kredytodawcę.
• Zastaw rejestrowy – bank dokonuje zabezpieczenia na pojeździe do czasu spłaty kredytu w całości. Zastaw (zawarta zostaje umowa zastawna) zostaje zgłoszony do właściwego sądu rejestrowego, z którego można go wypisać dopiero po spłacie zobowiązania. W dowodzie rejestracyjnym pojazdu, widnieje odpowiednia adnotacja.
• Cesja polisy AC – obowiązkowe wykupienie ubezpieczenia AC pozwala, w przypadku szkody całkowitej lub kradzieży ruchomości, wykonania cesji polisy na rzecz banku i wypłatę odszkodowania bankowi.

Kwota kredytu

Kwota kredytu jest sumą środków pieniężnych, które bank wypłaca na podstawie zawartej umowy kredytowej. Kwota kredytu obejmuje środki netto, czyli wypłacane „na rękę” plus wszystkie opłaty i prowizje, które są kredytowane przez bank. Bank ma prawo od tej kwoty naliczać odsetki zgodnie z ustalonym oprocentowaniem nominalnym.

Oprocentowanie kredytu

Oprocentowanie kredytu, które zwane jest również oprocentowaniem nominalnym, jest… zwykłą stopą procentową. Wysokość oprocentowania podawana jest w skali roku

I w ten sam sposób, jak to dzieje się na lekcjach matematyki, naliczane są odsetki. Tylko, że w tym przypadku robi to bank.

Oprocentowanie kredytu (gotówkowego, konsolidacyjnego, hipotecznego etc.) może być stałe lub zmienne:

• Oprocentowanie stałe – przez określony czas (np. cały, częściowy czas obowiązywania umowy kredytowej) wysokość oprocentowania nie zmieni się. Rata kredytowa i całkowity koszt kredytu jest znany już na początku i na końcu spłaty.
• Oprocentowanie zmienne – co jakiś czas (np. co miesiąc, kwartał) bank aktualizuje wysokość oprocentowania. Oprocentowanie, a tym samym rata (równa) i całkowity koszt kredytu może być inny na początku umowy i na jej końcu.

Przeważnie wysokość oprocentowania zmiennego składa się z dwóch czynników: stałej marży banku i zmiennej stawki WIBOR (dla kredytów udzielanych w PLN).

W przypadku zawierania umowy kredytowej z oprocentowaniem zmiennego, musi ona wskazywać od czego zależeć będzie jego zmiana.

Przykładowo, jeżeli na dany dzień WIBOR wynosi 6,70%, a marża banku 2,20, to ich suma składa się na wysokość oprocentowania kredytu i wynosi 8,90%.

Oprocentowanie kredytu gotówkowego, a WIBOR

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) jest oprocentowaniem, po którym jeden bank zgadza się udzielić innemu bankowi kredytu na polskim rynku międzybankowym. Okresy kredytowania mogą być różne, np. 1M – na 1miesiąc, 6M – na 6 miesięcy.

Rata kredytu

Rata kredytu jest kwotą, na którą z reguły składa się rata kapitałowa – część kapitału kredytu oraz rata odsetkowa – odsetki, które są do zapłacenia w danym miesiącu.

Raty kredytu mogą stałe lub malejące.

Restrukturyzacja kredytu gotówkowego

Restrukturyzacja kredytu gotówkowego, to zmiana warunków umowy kredytowej, a tym samym obowiązującego harmonogramu.

Najczęściej restrukturyzacja kredytu odbywa się poprzez:

• odroczenie spłaty kapitału – przez ustaloną liczbę miesięcy spłacane są wyłącznie odsetki od kapitału. Niespłacany kapitał zostanie natomiast dopisany, w sposób proporcjonalny do rat pozostałych do spłaty, po zakończeniu ustalonego okresu odroczenia.
• wydłużenie czasu kredytowania – podobnie jak w przypadku kredytu konsolidacyjnego (konsolidacja kredytów), kwota kapitału pozostającego do spłaty, zostanie rozłożona na dłuższy czas, a tym samym nastąpi zmniejszenie wysokości nowej raty.

RRSO – Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania

Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania jest ściśle powiązana z kredytem konsumenckim oraz z Ustawą o kredycie konsumenckim.

Jest ustalony jeden i ten sam wzór oraz zasady określone w Ustawie, na podstawie których każdy bank musi ją wyliczać.

Na podstawie RRSO można porównywać różne oferty kredytów, nie tylko kredytów gotówkowych, pamiętając jednak, że miarodajne wyniki otrzymuje się przy porównywaniu takich samych kredytów:

• co do wysokości kredytu,
• czasu kredytowania,
• rodzaju rat (stałe lub malejące).

RRSO uwzględnia:

• oprocentowanie nominalne kredytu (RSO),
• koszty pozaodsetkowe (opłaty, prowizje).

Jego wysokość może zależeć od wielu czynników, m.in. od:

• rodzaju kredytu, dla którego ją wyliczamy, ponieważ Ustawa przewiduje inny sposób wyliczeń RRSO dla kredytów gotówkowych czy mieszkaniowych,
• czasu spłaty kredytu,
• sposobu wypłaty i spłaty kredytu.

Przy porównywaniu ofert kredytowych, nie tylko RRSO należy uwzględniać, ale i również koszt całkowity kredytu.

Wcześniejsza spłata kredytu

Konsument ma prawo – na podstawie przepisów Ustawy o kredycie konsumenckim – w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie.

W takich przypadkach kredytobiorca jest uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu (odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy).

Obniżenie kosztów następuje proporcjonalnie do okresu, o który skrócono czas trwania umowy kredytowej. Wyliczenie tego okresu następuje od momentu spłaty kredytu przed terminem.

Kredytodawca może zastrzec w umowie o kredycie konsumenckim prowizję za spłatę kredytu przed terminem, zgodnie jednak z przepisami Ustawy o kredycie konsumenckim.

Zdolność kredytowa (ocena zdolności kredytowej)

Zdolność kredytowa, to możliwość spłaty kredytu (pożyczki) wraz z odsetkami i innymi kosztami naliczonymi przez bank, w ustalonej wysokości i terminie. Ocena zdolności kredytowej jest dokonywana przez bank na podstawie ustalonych kryteriów.